Prácticas Tuteladas

Obxectivos
Mostar unha actitude favorable e con capacidade para traballar en equipo.
Fomentar a importancia da atención odontolóxica integral do paciente.
Desarrollar comportamentos éticos na práctica odontolóxica.
Establecer co paciente unha relación de respeto e axuda.
Ser capaz de diagnosticar e propoñer un plan de tratamento ideal e alternativas de compromiso.
Desarrollar unha filosofía clínica baseada na prevención das enfermidades bucodentais.
Conocer as técnicas actuais de tratamento odontolóxico de acordo coa mellor evidencia científica.
Adecuar o tratamento integrado individualizado para cada paciente.
Razonar os procedementos terapéuticos plantexados en base a criterios científicos, expoñendo as razóns de por qué é un tratamento óptimo respecto doutro.
Adquirir e desenvolver as habilidades manuais clínicas.
Determinar críticamente a calidade do tratamento realizado.
Establecer o protocolo adecuado de mantemento da saúde oral do paciente.

é troncal e obrigatoria, encádrase no 5º ano do Grao de Odontoloxía. Distínguense nesta materia tres subcategorías, atendendo ao tipo de pacientes que se tratan: Prácticas Tuteladas en Pacientes Adultos (representa o 50% dos créditos totais de Prácticas Tuteladas), Prácticas Tuteladas en Pacientes con Patoloxía Sistémica e discapacidade (representa o 25% dos créditos totais), e Prácticas tuteladas en Pacientes Pediátricos (representa o 25% dos créditos totais).

Os contidos desta materia son eminentemente prácticos e integrarán todas as competencias que o estudante logrou o longo dos cursos académicos precedentes. Recibiranse pacientes tanto adultos como nenos e con patoloxía sistémica e discapacidade e farase o diagnóstico, planificación e tratamento da súa enfermidade bucodental. Os tratamentos multidisciplinares que debido a súa complexidade non se podan tratar na nosa materia serán derivados a unidades de tratamento específicas.

Por outra banda, esta materia promove a actualización de coñecementos nos seminarios, que poderán ser en forma de resolución de casos-problema, exposición de casos clínicos ou busca da mellor evidencia dun tema clínico.

Na materia de Prácticas Tuteladas o alumno pon en práctica todos os coñecementos adquiridos durante o grao, de forma integrada, secuencial e ordenada, para establecer un diagnóstico e realizar un plan de tratamento ao paciente. O alumno será capaz de realizar un xuízo diagnóstico da patoloxía bucodental que presente o paciente adulto, o paciente infantil e o paciente con patoloxía sistémica e con diverso grao de discapacidade. Para poder levar esto a cabo ten que coñecer a secuencia básica de exploración oral, realizar unha historia clínica detallada e interpretar correctamente as probas radiolóxicas, analíticas e análises de modelos. Podería plantexar un plan de tratamento ideal, así como alternativas de compromiso, cando o caso o precise. Ademais, ten que ser capaz de executar cada fase do plan de tratamento cunha orde lóxica (tratamento urxente, motivación, tratamento médico quirúrxico, tratamento conservador, tratamento prostodónico e mantemento da saúde bucodental).

Estas Prácticas Tuteladas teñen un carácter profesionalizante para os futuros odontólogos, xa que é o que lles enseña a tratar o paciente de xeito integrado.

A bibliografía engloba aquelas fontes de información relacionadas coas distintas partes que compoñen Prácticas Tuteladas.

• ADULTOS
Libros non electrónicos:
• Echeverría García J, Pumarola Suñé J. El Manual de Odontología. Ed. Elsevier Masson, Amsterdam, 2008.
• Bain CA. Treatment Planning in General Dental Practice. A Problem-based Approach. Ed. Churchill Livingstone, Edinburg, 2003.
• Del Río Highsmith. Odontología Integrada para Adultos. Ed PUES, Madrid, 1999 y 2003.
• Calvo Guirado JL. Prácticum en Clínica Odontológica Integrada de Adultos, 2011.
• Kay E, Shearer AC, Humphris G. Integrated Dental Treatment Planning. A case-based approach. Ed. Amazon, Oxford, 2005.
• Cohen M. Interdisciplinary Treatment Planning. Ed. Quintessence Publ, Chicago, 2008-2012.
• Mallat Callís E. Reconstrucción de dientes endodonciados: una pauta de actuación clínica. Ed. Ediciones Especializadas Europea, 2007.
• Stephen J Stefanac. Diagnosis and Treatment Planning in Dentistry. Ed. Elsevier, 2023.


Libros electrónicos de acceso libre dende a BUSC ou PDFs de acceso libre dende Google:
• Cydulka RK et al. Emergencias orales y dentales. En: Manual de Medicina de Emergencias, 5º edición 2018. Ed. Mc Graw-Hill/Interamericana.
• Ahmad N et al. Infecciones dentales y periodontales. En: Microbiología Médica, 6º edición 2017. Ed. Mc Graw-Hill/Interamericana.
• Adams and Victor. Dolor facial de origen dental o sinusal. En: Principios de Neurología, 2017. Ed. Mc Graw-Hill/Interamericana.
• Consejo de Dentistas de España. Plan estratégico de acción para el periodo posterior a la crisis creada por el COVID-19. 2020.
• Ministerio de Sanidad. Directrices de Buenas Prácticas en las Clínicas Dentales. 2020.
• Gutmann, James L. Solución de problemas en endodoncia: prevención, identificación y tratamiento. 2012. Ed. Elsevier.
• Fradeani M, Barducci G. Tratamiento protésico: aproximación sistemática a la integración estética, biológica y funcional. 2006. Ed. Quintessence.

Web relacionadas:
• American Dental Association. https://www.ada.org/en
• European Centre for Disease Prevention and Control. Infection prevention and control in dentistry. https://www.ecdc.europa.eu/
• Council of European Dentists. The voice of dentists and oral health in Europe. https://cedentists.eu/
• American Association of Endodontics. https://www.aae.org/specialty/ Coronavirus Disease 19 (COVID-19): Implications for Clinical Dental Care; Root Canal Safety; Guide to Clinical Endodontics; Treatment Planning; Cone Beam Computed Tomography; Regenerative Endodontics


• INFANTIL
A bibliografía básica permite ao alumno afianzar os coñecementos esenciais desta parte da materia. A denominada complementaria inclúe textos para aquelas persoas que desexen profundar na Odontoloxía n pacientes pediátricos.

Libros:
- Odontoloxía pediátrica e do adolescente. 10ª Ed. Mc Donald RE. & Avery Dr., 2018
- Odontoloxía pediátrica. Cárdenas Jaramillo D., 2017. (accesible en liña)
- Diagnóstico e tratamento en Ortodoncia. Ustrell JM., 2016
- Odontoloxía pediátrica. Monty D., Cameron A., and Toumba J., 2014. (accesible en liña)
- Odontopediatría: a evolución do neno ao adulto novo. Buxo JR., 2012
- Manual de odontoloxía pediátrica. Cameron AC. 2010.
- Atlas de odontoloxía pediátrica. Waes, Hubertus JM., 2002

Páxinas web:
https://www.odontologiapediatrica.com/
https://www.eapd.eu/index.php/policies-and-guidelines
https://www.aapd.org/research/oral-health-policies--recommendations/
https://www.cochranelibrary.com

Bibliografía Complementaria

Libros:
- Odontoloxía pediátrica: a saúde bucal do neno e o adolescente no mundo actual. Noemí Bordoni, 2010
- Atlas de odontoloxía infantil para pediatras e odontólogos. Elena Barbaría Leache, 2005
- Odontopediatría. Elena Barbaría Leache, 2002
- Odontoloxía pediátrica. J.R. Pinkham, 2001


• PACIENTES ESPECIAIS

Libros:
• Litle J, Falace D, Mille C, Rhodus N. Tratamiento odontológico del paciente bajo tratamiento médico. 5ª Edición. Harcourt y Mosby, 1998.
• Machuca Portillo G, Bullon Fernández P. Tratamiento Odontológico en Pacientes Especiales. 3ª edición. Laboratorios Normon, Madrid, 2013.
• Dias de Andrade E, Ranali J, Pierro Neisser M, Korytnicki D. Emergencias médicas en Odontología. Sao Paulo. Artes Médicas Latinoamericana, 2004.
• Urraco Rodríguez A, Díaz Alonso MT. Complicaciones médicas en la consulta dental. SmithKline Beecham, Madrid, 1995.
• Durán C, Feijoo JF, Limeres J et al. Guía de Prescripción farmacológica en odontología. (Editor Pedro Diz. ISBN. 987-84-695-5471-5. (se podrá solicitar a los profesores de la materia).
• Scully, Diz-Dios, Kumar. Special Care in Dentistry Handbook of Oral Healthcare.
E-Book, 1st Edition. Churchill Livingstone, 2006.

Revistas especializadas (con contenidos sobre Pacientes Especiais):
• Bristish Dental Journal
• Gerodontology
• Journal of Disability and Oral Health
• Journal of the American Dental Association (JADA)
• Medicina Oral, Patología Oral y Cirugía Bucal
• Special Care in Dentistry

Enlaces de interés:
• International Association for Disability and Oral Health (http://www.iadh.org/)
• Sociedad Española de Odontoestomatología para Pacientes con Necesidades Especiales

Coñecementos
Diagnosticar, planificar e realizar, con carácter xeral, un tratamento multidisciplinar, secuencial e integrado de complexidade limitada en pacientes de todas as idades e condicións e en pacientes con necesidades especiais (diabéticos, hipertensos, oncolóxicos, trasplantados, inmunodeprimidos, anticoagulados, entre outros) ou discapacitados. Especificamente, o dentista debe ser competente no establecemento dun diagnóstico, dun prognóstico e o desenvolvemento dunha adecuada planificación terapéutica, e de modo particular en dor orofacial, desordes témporo-mandibulares, bruxismo e outros hábitos parafuncionales; patoloxía dentaria e periapical; traumatismos buco-dentais; patoloxía periodontal e dos tecidos periimplantarios; patoloxía ósea dos maxilares, os tecidos brandos bucais e glándulas anejas; estados de edentación parcial ou total e na planificación do seu tratamento rehabilitador mediante prótese dento e mucosoportada, ou mediante implantes dentais, malposiciones e/o maloclusiones dentarias e doutras alteracións anatómicas ou funcionais da cara ou do sistema estomatognático e das súas posibles correccións ortodónticas, ortopédicas ou cirúrxicas. Debe ser competente en valores profesionais, en comunicación asistencial, en razoamento clínico, xestión clínica e xuízo crítico.


Competencias
Comp01.- Capacidade de análise e síntese.
Comp02. - Capacidade de organizar e planificar.
Comp03.- Comunicación oral e escrita na propia lingua.
Comp05.- Habilidades básicas de manexo do computador.
Comp06.- Habilidades de xestión da información (habilidade para buscar e analizar información proveniente de fontes diversas).
Comp07.- Resolución de problemas.
Comp08.- Toma de decisións.
Comp10.- Traballo en equipo.
Comp11.- Habilidades interpersoais.
Comp12.- Capacidade de traballar nun equipo interdisciplinar.
Comp13.- Capacidade para comunicarse con expertos doutras áreas.
Comp14.- Apreciación da diversidade e multiculturalidad.
Comp16.- Compromiso ético.
Comp17.- Capacidade de aplicar os coñecementos na práctica.
Comp19.- Capacidade de aprendizaxe autónoma
Comp20.- Capacidade para adaptarse a novas situacións.
Comp21.- Capacidade para xerar novas ideas (creatividade).
Comp22.- Liderazgo.
Comp24.- Habilidade para traballar de forma autónoma.
Comp26.- Iniciativa e espírito emprendedor.
Comp27.- Preocupación pola calidade.
Comp28.- Motivación de logro.

Habilidades ou destrezas
H/D01.- Coñecer os elementos esenciais da profesión de odontólogo, incluíndo os principios éticos e as responsabilidades legais
H/D02.- Comprender a importancia de tales principios para o beneficio do paciente, da sociedade e a profesión, con especial atención ao segredo profesional.
H/D03.- Saber identificar as inquietudes e expectativas do paciente, así como comunicarse de forma efectiva e clara, tanto de forma oral como escrita, cos pacientes, os familiares, os medios de comunicación e outros profesionais.
H/D04.- Comprender e recoñecer os aspectos sociais e psicolóxicos relevantes ao tratamento de pacientes.
H/D05.- Saber aplicar os principios do control da ansiedade e de #o #estrés sobre un mesmo, sobre os pacientes e sobre outros membros do equipo odontolóxico.
H/D06.- Comprender a importancia de desenvolver unha práctica profesional con respecto á autonomía do paciente, ás súas crenzas e cultura.
H/D07.- Promover a aprendizaxe de maneira autónoma de novos coñecementos e técnicas, así como a motivación pola calidade.
H/D08.- Saber compartir información con outros profesionais sanitarios e traballar en equipo.
H/D09.- Comprender a importancia de manter e utilizar os rexistros con información do paciente para a súa posterior análise, preservando a confidencialidade dos datos.
H/D20.- Obter e elaborar unha historia clínica que conteña toda a información relevante.
H/D21.- Saber realizar un exame bucal completo, incluíndo as oportunas probas radiográficas e de exploración complementarias, así como a obtención de adecuadas referencias clínicas.
H/D22.- Ter capacidade para elaborar un xuízo diagnóstico inicial e establecer unha estratexia diagnóstica razoada, sendo competente no recoñecemento das situacións que requiran unha atención odontolóxica urxente.
H/D23.- Establecer o diagnóstico, prognóstico e unha adecuada planificación terapéutica en todas as áreas clínicas da Odontoloxía, sendo competente no diagnóstico, prognóstico e elaboración do plan de tratamento odontolóxico do paciente que requira coidados especiais, incluídos os pacientes médicamente comprometidos (como diabéticos, hipertensos, inmuno-deprimidos, anticoagulados, entre outros) e pacientes con discapacidade.
H/D24.- Recoñecer as situacións de risco vital e saber facer manobras de soporte vital básico.
H/D25.- Coñecer e aplicar o tratamento básico da patoloxía buco-dentaria máis habitual en pacientes de todas as idades. Os procedementos terapéuticos deberán basearse no concepto de invasión mínima e nun enfoque global e integrado do tratamento bucodental.
H/D26.- Saber planificar e realizar tratamentos odontolóxicos multidisciplinares, secuenciales e integrados de complexidade limitada en pacientes de todas as idades e condicións e dos pacientes que requiran coidados especiais.
H/D27.- Expor e propoñer as medidas preventivas adecuadas a cada situación clínica.
H/D28.- Adquirir experiencia clínica baixo a adecuada supervisión.

Os estudantes da materia Prácticas Tuteladas adquirirán e desenvolverán as habilidades clínicas que cubran as necesidades do seu exercicio profesional, atendendo ás expectativas globais do paciente odontolóxico desde un enfoque integrado.

A metodoloxía de ensino é a seguinte:

PRÁCTICAS CLÍNICAS.
É unha actividade de práctica clínica tutelada, onde o alumno adquirirá as competencias que permiten integrar os coñecementos, habilidades e destrezas adquiridas nos módulos previos, para aplicar sobre un paciente adulto, pediatrico ou con patoloxía sistémica e / ou discapacidade.

O profesor actuará como titor, guiando e axudará ao alumno nas súas decisións clínicas e na aplicación do tratamento.
No escenario 1 as prácticas desenvólvense de forma presencial nos boxes da segunda planta da facultade. Estas prácticas nos boxes poden combinarse con discusións de casos clínicos, que reciben na facultade, a través da plataforma TEAMS.

SEMINARIOS.
Fundamentalmente vanse adquirir as competencias de avaliación da investigación, actualización continuada e traballo grupal e cooperativo. O tempo estimado para os seminarios é de 20 horas, das cales 10 pertencen a Prácticas Tuteladas de Adultos, 5 a Prácticas Tuteladas en Pacientes con Patoloxía Sistémica e Discapacidade e 5 a Prácticas Tuteladas en Pacientes Pediátricos. Os seminarios que se imparten en Pacientes Especiais teñen unha duración media de 1 hora (rango, 45-75 minutos) e estructuranse dende unha perspectiva xerárquica, onde o profesor interacciona cos alumnos, xa que os temas que se abordan son en boa parte descoñecidos para eles e non se inclúen entre os contidos das materias impartidas con anterioridade. Os seminarios teñen unha característica diferencial que é a súa imbricación coa actividade clínica.

No escenario 1, desenvolvérase de forma presencial na Aula Suárez Núñez.

TUTORÍAS.
Servirán para contrastar os avances na adquisición de competencias, seguimento continuo, aclarar dudas da práctica clínica, aportar información e orientar sobre actividades investigadoras.
As tutorías poderán ser preferentemente presenciais, aínda que por acordo mutuo un profesor-alumno poderán realizarse de forma virtual. A titoría solicitarase a través do correo electrónico da USC e a cita asignarse no horario que cada profesor ten asignado para as titorías. A plataforma preferente para a titoría será a plataforma TEAMS de microsoft, pero poden empregarse outras ferramentas de comunicación como o propio correo electrónico ou o contacto telefónico. O estudante trasladará aos profesores as súas dúbidas e a necesidade da titoría.
É importante que o estudante revise a frecuencia e o correo electrónico da USC e a Aula Virtual que se use para as notificacións

Para avaliar a materia Prácticas Tuteladas distínguense tres partes:

1) Prácticas Tuteladas (adultos)
2) Prácticas Tuteladas (infantil)
3) Prácticas Tuteladas (pacientes especiais)

A cualificación final do alumnado realizarase mediante unha suma ponderada das notas destas tres partes da materia do seguinte modo: 50% Prácticas Tuteladas (adultos); 25% Prácticas Tuteladas (pacientes infantís) e 25% Prácticas Tuteladas (pacientes especiais). É necesario superar cada unha das tres partes da materia para poder facer a media.

Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o recolleito na Normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisión de cualificacións

1) Avaliación da parte correspondente a Prácticas Tuteladas (adultos)

Tanto na primeira convocatoria (primeira e segunda oportunidades) como nas seguintes convocatorias a cualificación do estudantado levará a cabo mediante avaliación continua e realización dun exame final:

a) A avaliación continua terá un valor ponderado do 80% da nota final. A persoa que supervisase directamente a docencia clínica valorará as aptitudes, actitudes, habilidades, competencias e destrezas desenvolvidas por cada estudante a medida que se imparte a materia segundo a rúbrica adxunta.

PRACTICAS TUTELADAS ADULTOS. RÚBRICA DE AVALIACIÓN DE PRÁCTICAS 24/25
Data:
BOX Nº:
Actividade programada para a práctica:
Alumno/a operador/a:
Alumno/a axudante:
Alumno/a circulante:
Profesores/as:


1. Normas Xerais de funcionamento:
Puntualidade
Roupa clínica correcta (adecuada, limpa, EPI se procede)
Material básico de exploración preparado
Historia clínica revisada e comentada co profesor/titor
BEN
(4)
REGULAR
(2-4)
MAL
(1)


2.Documentación:
Documento LOPD asinado
Plan de tratamento asinado
Historia clínica cuberta e actualizada
Odontograma está e actualizado
As visitas están ben recollidas
Pagos correctamente xestionados
BEN
(5-6)
REGULAR
(4-3)
MAL
(1-2)


3. Diagnóstico xeral (primeira visita e revisión):
Identifica os dentes presentes e ausencias
Exploración con sonda e espello seguindo correcta
Toma de radiografías xustificada e coñece a técnica
Xustifica outras probas complementarias: modelos, periodontograma etc. (de ser necesarias)
Identifica/descarta factores de risco (dentais, oclusales etc.)/ etc.)
Recomenda un diario dietético se é necesario
Identifica a patoloxía dental e establece unha secuencia de tto.
Motiva ao paciente para as seguintes visitas
BEN
(6-8)
REGULAR
(3-5)
MAL
(1-2)



4. Plan de tratamento:
O plan integra todos os datos obtidos na exploración e inclúe todas as patoloxías que requiren tratamento
Os procedementos propostos son correctos
A secuencia para desenvolver o plan é correcta
Inclúe medidas preventivas individualizadas
Son capaces de xustificar todos os aspectos do plan
Explica con claridade o plan ao paciente e a súa familia/acompañantes
BEN
(5-6)
REGULAR
(3-4)
MAL
(1-2)



5. Anestesia local:
Instrumental completo, preparado
Coñece a técnica para empregar (troncular, infiltrativa, intraligamentosa) e as estruturas anatómicas implicadas
Repasa co/a auxiliar os pasos para dar
Coñece agullas, principios activos e doses máximas
Execución: posición do paciente, uso de anestesia tópica, s, aspira antes de infiltrar, non retira a agulla á primeira reacción do paciente, infiltración lenta, comproba a eficacia,
#etc BEN
(4-5)
REGULAR
(3-4)
MAL
(1-2)



6. Illamento:
Todo o instrumental necesario preparado e de fácil acceso
Valora anatomía do dente
Selección do clamp adecuado
Clamp con fío de seda de seguridade
Correcta colocación do clamp e obtén un bo illamento
Ensina ao paciente o dique colocado e explícalle as súas vantaxes
BEN
(5-6)
REGULAR
(3-4)
MAL
(1-2)



7. Odontoloxía Preventiva:
Instrumental necesario preparado e de fácil acceso
O operador dirixe o gabinete como profesional sanitario responsable e o resto traballa en equipo. Todos implicados na sesión de tratamento
Coñece materiais/instrumental a empregar en función das características do paciente (idade, factores de risco etc.)/ etc.)
Responde correctamente as cuestións que vaia propoñendo o titor (propiedades do material, materiais alternativos, outras técnicas de uso etc.)/ etc.)
Executa correctamente o tratamento
BEN
(5)
REGULAR
(4-3)
MAL
(1-2)



8. Odontoloxía Conservadora:
Instrumental necesario preparado e de fácil acceso
O operador dirixe o gabinete como profesional sanitario responsable e o resto traballa en equipo. Todos implicados na sesión de tratamento
Coñece o material/instrumental que debe utilizarse
Responde correctamente as cuestións que vaia propoñendo o titor (propiedades do material, materiais alternativos, outras técnicas de uso etc.)/ etc.)
Executa correctamente o tratamento
BEN
(5)
REGULAR
(4-3)
MAL
(1-2)



9. Odontoloxía Cirúrxica:
Instrumental necesario preparado e de fácil acceso
O operador dirixe o gabinete como profesional sanitario responsable e o resto traballa en equipo. Todos implicados na sesión de tratamento
Coñece o material/instrumental que debe utilizarse en cada caso
Responde correctamente as cuestións que vaia propoñendo o titor (propiedades do material, materiais alternativos, outras técnicas de uso etc.)/ etc.)
Executa correctamente o tratamento
BEN
(5)
REGULAR
(4-3)
MAL
(1-2)



10. Prescrición de medicamentos (se procede):
Decide en base ao uso racional de medicamentos
Coñece a posibilidade de alerxias, intolerancias ou interaccións
Coñece a posología adecuada a cada caso e as súas alternativas.
Confecciona correctamente a receita e preséntaa terminada á firma do profesor/titor clínico
BEN
(4)
REGULAR
(3)
MAL
(1-2)

Comentarios específicos sobre a cita:
Puntuación total alcanzada=
Máximo posible=


b) Exame final: Terá carácter presencial e un valor ponderado do 20% sobre a nota final. Consistirá nun exame escrito sobre un ou varios supostos clínicos. A persoa que supervisase directamente a docencia elaborará un ou varios supostos clínicos para cada grupo de estudantes aos que supervisase. O exame final será presencial o día e lugar establecido no calendario de exames do Centro. No caso de que o alumno non realice o exame final a cualificación do mesmo será Non Presentado.


2. Avaliación da parte correspondente a Prácticas Tuteladas (infantís)
Avaliaranse os seminarios de diagnóstico, plan de tratamento e exposición oral de casos de pacientes con maloclusiones. Valorarase de forma individual e grupal por boxes de práctica clínica.


3. Avaliación da parte correspondente a Prácticas Tuteladas (pacientes especiais)
Nos seminarios avaliarase a capacidade do alumnado para na análise, formulación das distintas probas diagnósticas e na toma de decisións de tratamento nos distintos casos clínicos expostos. Valorarase a capacidade de trouxo en grupo e a claridade das exposicións que teña que facer o alumnado.

O traballo individual do alumno nesta asignatura e de 120 horas.

É conveniente que o alumno repase as asignaturas do primeiro ciclo e as que fan prelación coa materia. Ademais, recoméndase utilizar a bibliografía recomendada e algún artigo que proporcione o profesor.

Os tratamentos, que polas súas características non poidan interrumpirse ata o seguinte curso académico, deberán finalizarse entre os alumnos responsables, que iniciaron ese tratamento, e o profesor que os tutorizou, incluso mais ala da data de fin de docencia.