Procesos de Mellora e uso das TIC

- Reflexionar sobre os conceptos relacionados con recursos, medios e TIC nos procesos de ensinanza-aprendizaje.
- Coñecer as implicacións sociais e culturais que se derivan do uso das TIC na sociedade en xeral e na infancia en particular.
- Valorar as potencialidades didácticas das TIC nos procesos de ensinanza e aprendizaxe na etapa de infantil.
- Analizar os retos que plantexan o desenvolvemento tecnolóxico e as novas formas de comunicación á escola, ao profesorado e ao curriculum de infantil
- Reflexionar sobre os novos roles e funcións do mestre/a baixo entornos tecnolóxicos e o papel do alumnado.
- Coñecer as principais características, ferramentas e funcionalidades das TIC no ámbito da Educación Infantil.
- Deseñar propostas didácticas para o alumnado de educación infantil e as familias a través de ferramentas de autor e 2.0

En liñas xerais, os contidos da asignatura estructúranse en catro grandes bloques temáticos:

BLOQUE I: As Tecnoloxías da Información na Sociedade e na Educación.

Epígrafes a tratar:
- Impacto social e educativo das TIC: A Sociedade da Información.
- As TIC en Educación Infantil: conceptualización, características, vantaxes e desvantaxes no proceso de ensino-aprendizaxe. O plan TIC de centro. Procesos de aprendizaxe da lecto-escritura e ferramentas tecnolóxicas.
- A fenda dixital e as súas implicacións.
- A Competencia dixital e audiovisual na educación infantil. Deseño de propostas para o seu desenvolvemento.

BLOQUE II: Tecnoloxías informáticas e a súa aplicación na educación infantil.

Epígrafes a tratar:

- O software de fontes abertas na educación infantil.
- A organización dos espazos de aula e os recursos tecnolóxicos: o recuncho do ordenador, o seu uso e limitacións.
- Web social e Educación Infantil.
- O deseño de materiais multimedia e propostas de ensino con software educativo.
- Tipoloxías de software, recursos e ferramentas TIC en educación infantil.


BLOQUE III: Tecnoloxías Audiovisuais e a súa aplicación na educación infantil: A influencia das pantallas.

Epígrafes a tratar:
- Medios de comunicación de masas: a televisión e o vídeo como recurso educativo.
- Os videoxogos e os exergames: Características e vantaxes do seu uso en educación infantil.

BLOQUE IV: Procesos de avaliación coas TIC.

Epígrafes a tratar:
- Avaliación da calidade educativa da ensinanza e aprendizaxe coas TIC: Dimensións, indicadores e instrumentos.
- Guías de avaliación de software e criterios de selección.

BIBLIOGRAFÍA BÁSICA:

*** Se incluirán materiales docentes en diversos formatos (presentaciones, vídeos, PDF...) a través del campus virtual para su consulta.

Aguaded, J.L. y Cabero, J. (coords.) (2013). Tecnologías y medios para la educación en la E-sociedad. Madrid: Alianza.

Cabero-Almenara, J. (2020). Tecnología y enseñanza: retos y nuevas tecnologías y metodologías. CITAS, 6(1). https://doi.org/10.15332/24224529.6356

Cabero, J. (coord.) (2007). Nuevas tecnologías aplicadas a la educación. Madrid: McGraw Hill.

Castro-Zubizarreta, A., Caldeiro-Pedreira, M. C., e Rodríguez-Rosell, M. M. (2018). El uso de smartphones y tablets en Educación Infantil. Una propuesta de investigación que empodera a la infancia. Aula Abierta, 47(3), 273-280. DOI: 10.17811/rifie.47.3.2018.273-280

González Arrabal, E. y Adell, J. (2007) (coord.). Introducción temprana a las TIC. Estrategias responsables para educar en un uso responsable en Educación Infantil y Primaria. Madrid: Ministerio de Educación. Secretaría General Técnica.


Fernández-Batanero, J.M. y Román-Graván, P. (2010). Edición de vídeo digital para profesores. Sevilla: Editorial MAD S.L.

Gutiérrez-Castillo, J.J., Puig Gutiérrez, M., y Romero Tena, R. (coords.). Innovación y tecnología en educación infantil. Editorial Universidad de Sevilla. http://dx.doi.org/10.12795/9788447221097

INTEF (2022). Marco de referencia de la competencia digital docente. https://intef.es/wp-content/uploads/2022/03/MRCDD_V06B_GTTA.pdf

Marín Díaz, V.; González López, I.; Romero López, A. y Román Graván, P. (2011). La televisión, ¿medio para el desarrollo de la Educación Infantil?, En Educatio siglo XXI: Revista de la Facultad de Educación, 29, 1, pp. 345-360.

Romero Tena, R.(2013). La informática y los multimedia: su utilización en Infantil y Primaria. En: J. Barroso Osuna y J. Cabero Almenara, Nuevos escenarios digitales. Las Tecnologías de la Información y la Comunicación aplicadas a la formación y desarrollo curricular (pp.187-208). Madrid: Pirámide.

Vázquez Gutiérrez, A. (2009). La integración de las TIC en las aulas de Educación Infantil. En Revista DIM: Didáctica, Innovación y Multimedia. 13, 2009. http://dim.pangea.org/revistaDIM13/Articulos/azucenainfantil.pdf


BIBLIOGRAFÍA COMPLEMENTARIA:

Adell, J., Barba, C., Bernabé, I. y Capella, S. (2008). Las WebQuest en l´educació infantil y primària. Barcelona: Editorial UOC.

Cabero, J. De la Horra, I. Sánchez, J. (Coords.) (2018). La realidad aumentada como herramienta educativa. Madrid: Paraninfo.

Cebrián de la Serna, M. y Gallego Arrufat. M.J. (2011). Procesos educativos con TIC en la Sociedad del Conocimiento. Madrid: Pirámide.

De Miguel Sánchez, C. (2004). Las Tecnologías de la Información y la Comunicación en Infantil y Primer ciclo de Primaria. Reflexiones y propuestas. Madrid: EDUCAMADRID.

Fernández-Batanero, J.M. y Román-Graván, P. (2010). Edición de vídeo digital para profesores. Sevilla: Editorial MAD S.L.

Gutiérrez Castillo, Juan J. y Romero Tena, R. (2011): La Metodología en Educación Infantil. En B. Bermejo, Manual de didáctica general para maestros de Educación infantil y primaria (pp. 153-180). Madrid: Pirámide-Grupo Anaya.

Ortega, J.M. y Ortiz, A. M. (Coords.) (2018). Tecnología en entornos educativos. Madrid: Paraninfo.

Romero Tena, R. (2006). Nuevas tecnologías en educación infantil: el rincón del ordenador. Alcalá de Guadaíra (Sevilla): MAD

Sakr, M. (2020). Digital Play in early childhood: what´s the problem?. SAGE.

XERAIS

G.2.- Promover e facilitar as aprendizaxes na primeira infancia, dende unha perspectiva globalizadora e integradora das diferentes dimensións cognitiva, emocional, psicomotora e volitiva.
G.7.- Coñecer as implicacións educativas das tecnoloxías da información e a comunicación e, en particular da televisión na primeira infancia.
G.9.- Coñecer a organización das escolas de educación infantil e a diversidade de accións que comprende o seu funcionamento. Asumir que o exercicio da función docente debe ir perfeccionándose e adaptándose aos cambios científicos, pedagóxicos e sociais ao longo da vida.
G.11. -Reflexionar sobre as prácticas de aula para innovar e mellorar a laboura docente. Adquirir hábitos e destrezas para a aprendizaxe autónoma e cooperativa e promovelo nos estudantes.
G.12. -Comprender a función, as posibilidades e os límites da educación na sociedade actual e as competencias fundamentais que afectan aos colexios en educación infantil e aos seus profesionais. Coñecer modelos de mellora da calidade con aplicación aos centros educativos.


ESPECÍFICAS

E.13.- Analizar e incorporar de forma crítica as cuestións máis relevantes da sociedade actual que afectan á educación familiar e escolar: impacto social e educativo das linguaxes audiovisuais e das pantallas; cambios nas relacións de xénero e interxeracionais; multiculturalidade e interculturalista; discriminación e inclusión social e desenvolvemento sostible.
E.28. Coñecer experiencias internacionais e exemplos de prácticas innovadoras en educación infantil.
E.29. Valorar a importancia do traballo en equipo.



BÁSICAS
B.2. Que os estudantes saiban aplicar os seus coñecementos ao seu traballo ou vocación dunha forma profesional e posúan as competencias que adoitan demostrarse por medio da elaboración e defensa de argumentos e a resolución de problema dentro da súa área de estudo.
B.3. Que os estudantes teñan a capacidade de reunir e interpretar datos relevantes (normalmente dentro da súa área de estudo) para emitir xuízos que inclúan unha reflexión sobre temas relevantes de índole social, científica ou ética.
B.4. Que os estudantes poidan transmitir información, ideas, problemas e solucións a un público tanto especializado como non especializado.
B.5. Que os estudantes desenvolvan aquelas habilidades de aprendizaxe necesarias para emprender estudos posteriores cun alto grao de autonomía.


TRANSVERSAIS
T.3. Coñecemento instrumental das tecnoloxías da información e da comunicación.

A asignatura, enmarcada no módulo "A Escola de educación infantil", é unha materia de formación básica cun carácter teórico-práctico que debe capacitar o alumno/a para comprender as posibilidades de integración das TIC na escola de Educación Infantil, así como desenvolver unha actitude crítica, tanto referida ao uso das devanditas tecnoloxías, como ao impacto das linguaxes audiovisuais e das pantallas, comprendendo a necesidade dunha alfabetización ampliada a diversas formas discursivas (icónica, audiovisual e informática).

Para o desenvolvemento das competencias que o estudante debe adquirir, proponse:

- A combinación de experiencias individuais e grupais, tanto na aula con todo o grupo clase, coma en grupos máis reducidos na aula de informática, mediante a realización de actividades de uso, deseño e análise de recursos dixitais para educación infantil.
- A combinación de ensino presencial e en liña (utilizando o Campus Virtual da USC e, no seu caso, outros posibles entornos virtuais de ensino e aprendizaxe). Algunhas prácticas que precisen o emprego de diversos mecanismos telemáticos poderán ser impartidas nunha modalidade virtual (ata un 25% das horas prácticas da materia), mentres que a docencia presencial expositiva poderase combinar coa docencia virtual ata un máximo do 10% das horas totais da materia.

O proceso de avaliación na asignatura “Procesos de mellora e usos das TIC”, amósase a continuación, estructurado en catro elementos avaliativos, no que se SEGUE UN PROCESO DE AVALIACIÓN CONTINUA:


A. PARTICIPACIÓN NA AULA:
- Peso na cualificación: 5% (0,5 puntos)
- Instrumentos de avaliación: Rexistro de asistencia e observación do profesor.
- Indicadores/orientacións para a avaliación: Contolarase a asistencia nas sesións interactivas e esporádicamente nas titorías. Eventualmente tamén nas expositivas.
O alumnado que teña máis dun 20% de faltas de asistencia non xustificadas de forma axeitada, non será calificado no apartado A (participacion na aula), por tanto obterá 0 puntos.
Para recibir calificación neste apartado, ademáis de asistir a un mínimo do 80% das horas, o estudante debe implicarse nas tarefas presenciais. Por cada falta de asistencia non xustificada axeitadamente restarase 0,1 puntos.


B. PROBAS ESPECÍFICAS:
- Peso na cualificación: 50% (5 puntos), distribuidos da seguinte forma: proba obxectiva de contidos (30%; 3 puntos) e Proxecto TIC (20%; 2 puntos).
- Instrumentos de avaliación: proba obxectiva, e-portfolio do alumnado.
- Indicadores/orientacións para a avaliación:

A proba obxectiva de contidos consistirá nun test para valorar os coñecementos conceptuais da materia. Valorarase sobre 3 puntos, dos cais o alumno/a debe obter como mínimo unha puntuación de 1,5 puntos para superalo.

En caso de que o alumno/a non supere esta proba obxectiva que forma parte da avaliación continua, deberá acudir a un examen (nas convocatorias oficiais) e que se estructura en dúas partes: tipo test e proba escrita con preguntas a desenvolver. No exame valorado sobre 3 puntos, o alumno/a debe obter como mínimo unha puntuación de 1,5 puntos para superalo. A data de realización deste exame será a publicada oficialmente e pode consultarse na web da USC.


Elaboración dun proyecto TIC en grupo:

- Neste proxecto o profesor non só terá en conta o produto obtido senón o proceso na súa realización.
- O docente facilitará os materiais e as pautas necesarias para desenvolver de xeito adecuado o proxecto TIC.
- O proxecto traballarase ao longo de todo o curso e en pequeno grupo. É responsabilidade do alumno desenvolver este proxecto de forma autónoma e colaborativa, apoiado nas instruccións e materiais que o docente facilitará. O horario de titorías tamén se destinará a que o alumnado poda continuar traballando en dito proxecto de xeito que o docente poda analizar os seus avances.
- Para superar o proxecto o alumnado debe obter como mínmimo 1 punto sobre 2.


C. INFORMES ESCRITOS E OUTRAS PRODUCCIÓNS:
- Peso na cualificación: 40% (4 puntos).
- Instrumentos de avaliación: Listas de cotexo, observación e análise das produccións do alumnado, rúbricas e plantillas avaliativas.
- Indicadores/orientacións para a avaliación: O apartado C "Informes escritos e outras produccións" correspóndese con todas aquelas tarefas e prácticas que o alumnado debe desenvolver nas sesións interactivas.
Os grupos constituidos para a elaboración das prácticas grupais deberán ser os mesmos ao longo de todo o semestre. Estes grupos tamén serán os mesmos para a realización do proxecto TIC.

- Será obrigatoria á elaboración de todas as prácticas presentadas, a menos que o docente ao longo do curso indique o carácter voluntario dalgunha delas.

- Por norma xeral, as prácticas deberán ser entregadas a través da plataforma do campus virtual da USC. A data de entrega de cada práctica indicarase no momento de presentar cada unha das prácticas.

- Aqueles alumnos/as que realicen a entrega das prácticas fora do prazo indicado polo docente, somentes poderán alcanzar como máximo unha calificación de aprobado (5). As entregas fora de prazo non poderán superar os 5 días naturais dende a data de finalización establecida para cada práctica.

- Os requisitos de avaliación para cada práctica serán presentados no enunciado da mesma e utilizaránse como base para calificar as citadas prácticas.

- Para superar este apartado C será necesario acadar unha puntuación mímima de 2 puntos sobre 4.

D. PRESENTACIÓNS ORAIS:
- Peso na cualificación: 5% (0,5 puntos, dos cales hai que obter un mínimo de 0,25 puntos)
- Instrumentos de avaliación: Observación e análise por parte do profesor.
- Indicadores/orientacións para a avaliación: Poderán realizar as presentacións orais aqueles alumnos/as que acudan con regularidade ás sesións presenciais. As presentacións orais realizaranse en grupo e poderán versar sobre calquera dos contidos da materia, ou ben, o propio alumnado poderá facer ao docente unha proposta de exposición que, en calquera caso, sempre terá que estar relacionada coas TIC e a educación infantil.

O docente dará máis instruccións sobre as datas de presentación, criterios de avaliación, tempo de exposición, etc.
______________________________________________________________________

Con carácter xeral, para a superación da asignatura será necesario cumprir os seguintes requisitos:

1. CONDICIÓNS PARA SUPERAR A MATERIA: Para aprobar a asignatura, un alumno/a deberá alcanzar unha puntuación mínima de 5 puntos sobre 10, debendo obter a calificación mínima esixida nos apartados B (Probas específicas), C (Informes escritos e outras produccións) e D (Presentacións orais).

- No caso do apartado apartado B (probas específicas) será necesario obter como mínimo unha puntuación de 1,5 puntos no exame/proba obxectiva de avaliación continua e de 1 punto no proxecto TIC.

- No caso do apartado C (probas escritas e outras produccións), o alumno/a terá que obter como mínimo 2 puntos sobre 4.

2. ASISTENCIA: Controlarase a asistencia nas sesión interactivas. Eventualmente poderase controlar tamén nas expositivas e nas titorías. Para recibir cualificación neste apartado, ademáis de asistir un mínimo do 80% das horas, o estudante debe implicarse nas tarefas presenciais.

- ALUMNADO QUE ASISTE ENTRE O 50% E 80% DAS SESIÓNS PRESENCIAIS:
Este alumnado poderá presentar traballos e exposicións, pero non será calificado no apartado A (participación na aula), por tanto, obterá 0 puntos.

- ALUMNADO NON ASISTENTE OU QUE ASISTE A MENOS DO 50% DAS SESIÓNS PRESENCIAIS:

O alumnado que, polas razóns que sexa, non acuda a un mínimo do 50% das sesións presenciais e polo tanto non estea a seguir un proceso de avaliación continua, non poderá presentar prácticas, traballos nin participar nas presentacións orais. Os alumnos e alumnas que se atopen nesta situación deberán acudir ao exame final da materia.

3. RECUPERACIÓN DA MATERIA (2ª OPORTUNIDADE): O alumnado que non supere a materia a través do proceso de avaliación continua, pode encontrarse nunha das seguintes circunstancias:

A. Alumnado que asitiu ao número mínimo requerido de sesións presenciais, que non aprobou o exame/proba obxectiva de avaliación continua do apartado "B . Probas Específicas", pero que superou/alcanzou a puntuación mínima esixida nas prácticas ("apartado C. Informes escritos e outras produccións"), no proxecto TIC ("apartado B . Probas Específicas) e nas exposicións ("apartado C. Pressentacións Orais"".

O alumnado que se atope nesta circunstancia presentarase únicamente a un exame en primeira ou segunda oportunidade, manténdose as cualificacións do período ordinario e a súa proporcionalidade (incluindo non só as das prácticas e a do proxecto TIC, senón tamén manténdose as cualificacións que puidera ter nos apartados "A. Participación na aula" e "D. Presentacións orais").

B. Alumnado que asitiu ao número mínimo requerido de sesións presenciais, que superou o exame/proba obxectiva de avaliación continua pero que non superou algún dos seguintes apartados/elementos da avaliación: Proxecto TIC, Prácticas, exposicións orais (apartados/elementos da avaliación "C. Informes escritos e outras produccións", "B. Probas Específicas", "D. Presentacións orais", respectivamente); terá que recuperar as partes suspensas, para o cal en función do número e tipoloxía dos apartados suspensos, o docente establecerá o procedemento requerido en función das casuísticas de cada estudante (por exemplo: volver a repetir e mellorar algún dos elementos e probas da avaliación suspensas, elaboración dalgunha/s prácticas compensatorias, repetición de exposicións orais, ou outros mecanismos de avaliación de 2ª oportunidade que a xuizo do docente permitan constatar que os estudantes acadaron as competencias requeridas).

C. Alumnado non asistente ou que asistiu a menos do 50% das sesións presenciais ou que non está a seguir a avaliación continua. Deberá realizar un exame final nas convocatorias oficiais, pero a súa cualificación será, como máximo, de 7 puntos e deberá obter un mínimo de 5 puntos para aprobar a materia. Neste caso, non se terán en conta as cualificacións de traballos que o alumno/a puidera realizar durante o curso, nin se admitirán outro tipo de traballos.

D. Alumnado de 2ª convocatoria e posteriores (REPETIDORES). O estudante deberá porse en contacto a través de correo electrónico (pablocesar.munoz@usc.es), a fin de concretar o plan de traballo para superar a materia.

4. ALUMNADO CON DISPENSA/EXENCIÓN DE DOCENCIA:

O alumnado que teña dispensa/exención de docencia ou pretenda solicitala, deberá informar da súa situación ao docente, xa sexa presencialmente ou a través de correo electrónico, non máis tarde dos 15 primeiros días de clase, achegando a resolución de concesión de dispensa.

Este alumnado con dispensa/exención de docencia concedida oficialmente, poderá superar a asignatura do seguinte xeito:

4.1 Realización dun examen (con unha puntuación máxima de 10 puntos), onde son obxecto de estudio todos os contidos teórico-prácticos da asignatura. Dito examen se estructura nunha primeira parte tipo test (4 puntos) e nunha segunda parte con preguntas de desenvolvemento (6 puntos). Para superar o exame e, por conseguinte a asignatura, é preciso obter 5 puntos sobre 10.
As datas deste exame correspóndense coas dúas convocatorias oficiais (pódense consultar a través da web oficial da USC). Polo tanto, se o alumno suspende en primeira oportunidade, todavía ten a opción de superar a materia en segunda oportunidade.


*** Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o que se recolle na Normativa de avaliación do rendemento dos estudantes e de revisión de cualificacións.

ACTIVIDADES EN GRAN GRUPO

Actividades presenciais:
- Presentación da asignatura
- Exposicións temáticas
- Discusión / foros gran grupo
- Realización de proba específica
Total: 24 h.

Actividades de traballo autónomo:
- Lectura e análise de documentos
- Estudo
- Elaboración de informes
- Elaboración conclusións das clases presenciales
Total: 35 h.


ACTIVIDADES EN GRUPO MEDIANO

Actividades presenciais:
- Prácticas uso medios AV, informáticos e virtuais.
- Realización de prácticas
- Elaboración informes e comentarios
- Participación on-line
- Evaluación recursos TIC
- Deseño de recursos TIC para educación infantil
- Realización de proba específica: Proxecto TIC (o alumnado poderá empregar o informe final do Practicum I para reutilizalo neste proxecto)
Total: 24 h.

Actividades de traballo autónomo:
- Lectura e análise documentos
- Preparación e ensaio da exposición traballo
- Realización exercicios prácticos manexo TIC
- Elaboración informes
- Preparación e elaboración aportación foros
- Revisión recursos TIC existentes
- Deseño recursos TIC
- Búsquedas bibliográficas

Total: 45 h.


ACTIVIDADES EN PEQUENO GRUPO OU INDIVIDUAIS

Actividades presenciais:
- Comentario documentos
- Formulación de dúbidas
- Revisión de tarefas
Total: 3 h.

Actividades de traballo autónomo:
- Lectura e análise de documentos
- Revisión de tarefas
- Reelaboración actividades tras feedback
- Desenvolvemento do proxecto TIC
Total: 20 h.

Total horas presenciais: 51
Total horas de traballo autónomo: 99

- Ter acreditado o dominio de competencias transversais en TIC recoñecidas na USC e que poden acreditarse como créditos de libre elección.

- Dispor de ordenador persoal con conexión a internet para poder desenvolver con maior flexibilidade as actividades e tarefas solicitadas na materia.

- Manexo do ordenador a nivel usuario.

- Manter ao día os traballos que se solicitan.

- Acceder con regularidade ao campus virtual.

- Autodisciplina e constancia no estudo.

Recoméndase asistir con regularidade ás sesións de clase para dispoñer dunha guía e orientacións necesarias para abordar os bloques de contido. A aula (na sua modalidade presencial ou virtual) tamén constitúe un espazo importante para comezar a perfilar as actividades prácticas e para a negociación e acordos de funcionamento grupal. A constancia no proceso de estudo será vital para poder superar a asignatura.

Todo aquel alumnado que precise dalgún tipo de adaptación por características NEAE (Necesidades Específicas de Apoio Educativo), deberá solicitalo e finalmente tan só serán considerados aqueles casos que foran valorados polo SEPIU da Universidade de Santiago de Compostela.

Responsabilidade medioambiental:

En relación aos traballos persoais ou de grupo que se puideran realizar en formato non dixital para a materia, teranse en conta as seguintes indicacións:
- Evitar tapas de plástico ou outros envoltorios externos innecesarios.
- Sempre que sexa posible empregar grampas en lugar de encanutillados.
- Imprimir a dúas caras en calidade “aforro de tinta”.
- Non empregar folios en branco como separadores de capítulos ou partes.
- Evitar anexos que no teñan referencia directa cos temas desenvolvidos.