Ecoloxía II: comunidades e ecosistemas

Obxectivos da materia
•Adquirir un conxunto de coñecementos ecolóxicos básicos, expoñendo os principios ecolóxicos relativos ás comunidades e aos ecosistemas (organismos e poboacións foron tratados en Ecoloxía I), que son a base para comprender os procesos que ocorren na biosfera.
•Aprender a manexar a terminoloxía ecolóxica con precisión, dominando o vocabulario básico da disciplina.
•Potenciar a capacidade de interrelación, practicamente imprescindible para interiorizar os conceptos propios da ecoloxía, poñendo de relevo a importancia das interconexións entre os compoñentes dos ecosistemas.
•Entender que os ecosistemas son sistemas complexos, que funcionan como unidades integradas, existindo múltiples causas que xeran a súa estrutura e funcionamento.
•Percibir o impacto humano na biosfera e fomentar a concienciación con respecto á problemática ecolóxica e ambiental actual.

Clases expositivas (26 h)

Indícase entre parénteses a duración aproximada de cada tema.
Todas as aulas serán presenciais. Indícase entre parénteses a duración aproximada de cada tema.
Bloque I. COMUNIDADES
1. Comunidade biolóxica: concepto e caracterización (3 h)
2. Patrones espaciales de diversidade biolóxica (3 h)
3. Dinámica temporal das comunidades (3 h)
4. Comunidades insulares. (2 h)
Bloque II. FUNCIONAMENTO DO ECOSISTEMA
5.Perturbación (3h)
6. O ecosistema. Produción primaria. (3 h)
7. Produción secundaria. (2 h)
8. Fluxo de enerxía e estrutura trófica. (3 h)
9. Circulación de nutrientes. (2 h)
10. Descomposición. (2 h)

PRÁCTICAS DE CAMPO Y LABORATORIO (14 h)
O calendario de prácticas axustarase no posible ó desenvolvemento do programa teórico e tódalas aulas serán presenciais .
Laboratorio:
1. Estudo da competencia por alelopatía a nivel de comunidade en comunidades forestais (2h en duas sesións).
2. Estudo de comunidades de organismos acuáticos. (2 nunha sesión)
Campo
3. Determinación da Biomasa e PPN en comunidades terrestres. (2h nunha sesión)
4. Ecosistemas terrestres e acuáticos: mostreo das principais variables ecolóxicas de estudo da vexetación terrestre e dos ecosistemas epicontinentais (8h en unha sesión). Farase unha saida de campo á Serra de O Courel e alí realizaranse os mostreos(en función da dispoñibilidade económica).


Clases interactivas de seminario (15 h)

Realizaranse exercicios, problemas e obtención de parámetros obtidos a partir de datos recolleitos nas prácticas de campo e laboratorio ou de datos bibliográficos. Tamén poderán incluír charlas e coloquios con expertos doutras universidades e centros de investigación, debates sobre temas de actualidade, exercicios de avaliación continua e outras actividades relacionadas coa materia.


Os seminarios (en horario de luns e martes) serán estes:
1. Seminario 1: Análise da estrutura das comunidades biolóxicas
2. Seminario 2: Análise da variación das comunidades biolóxicas ao longo de gradientes ambientais
3. Seminario 3: Análise de patróns de coexistencia e modelos nulos en ecoloxía de comunidades
4. Seminario 4: Análise da dinámica temporal das comunidades: Sucesión ecolóxica
5. Seminario 5: Análise dos resultados da práctica de alelopatía a nivel de comunidade
6. Seminario 6: Análise dos resultados da práctica de biomasa
7. Seminario 7: Eficiencias ecolóxicas e produción secundaria
8. Seminario 8: Análise dos resultados dos mostreos en ecosistemas terrestres

Os seminarios (en horario de mércores) serán estos:
1. Curvas de acumulación
2. Teoría da Bioxeografía de Illas: Equilibrio dinámico
3. Análise dos datos recollidos durante a salida de campo: comunidade de macroinvertebrados bentónicos.
4. Proba de avaliación continua 1
5. Charla en relación co tema 5. Perturbación
6. Charla en relación co tema 6. Producción primaria
7. Proba de avaliación continua 2
Os profesores da materia indicarán o comenzo do curso, e cando sexa necesario, que grupos teñen seminario cada mércores.

TITORÍAS EN GRUPO REDUCIDO (1 h)

utilizarASE para coordinar as actividades de innovación docente.

EXAMEN (2H)

Estarán adicadas ao repaso de aspectos clave e dos exercicios dos seminarios e os encargados para realizar como traballo persoal.


Innovación Docente
Os alumnos poderán participar voluntariamente na actividade de Innovación docente “Plantando cara ao lume” do programa “Aprendizaxe e servizo” baseada en aprender realizando un servizo para a oU en oUtras ApS ofertadas polos profesores .

Bibliografía básica e complementaria
BIBLIOGRAFÍA BÁSICA

Begon, M.; Harper, J.L. & Townsend, C.R. 1999. Ecología: individuos, poblaciones y comunidades. 3ª ed. Barcelona: Omega.
Cain, M.L.; Bowman, W.D & Hacker, S.D. 2008. Ecology. Sunderland, Massachusetts: Sinauer Associates, Inc.
Krebs, C.J. 2009. Ecology: the experimental analysis of distribution and abundance. 6th ed. San Francisco, California: Benjamin Cummings.
Molles, M.C. 2006. Ecología: conceptos y aplicaciones. 3ª ed. Madrid: McGraw-Hill/Interamericana.
Smith, R.L. & Smith, T.M. 2007. Ecología. 6ª ed. Madrid: Pearson Educación.
Stiling, P. 2012. Ecology. Global Insights & Investigations. Nueva York: McGraw-Hill.


BIBLIOGRAFÍA COMPLEMENTARIA

Krebs, C.J. 1999. Ecological Methodology. 2nd ed. Menlo Park: Addison-Wesley.
Ricklefs, R.E. 1998. Invitación a la ecología. La economía de la naturaleza : libro de texto sobre economía básica. 4ª ed. Bogotá: Panamericana.
Townsend, C.R.; Begon, M. & Harper, J.L. 2008. Essentials of ecology. 3rd ed. Malden, Massachusetts: Blackwell.

Coñecementos/ contiidos: Con01, Con04, Con11,
Habilidades/destrezas: HD01, H/D02, H/D03, H/D04, H/D07, H/D08, H/D09, H/D10, H/D11, H/D12, H/D13, H/D14.
Competencias: Comp02, Cpmp03, Comp05, Comp06, Comp08

As clases EXPOSITIVAS consistirán en leccións maxistrais nas que se introducirán os coñecementos básicos da ciencia ecolóxica (conceptos, procesos, hipóteses, modelos). Con frecuencia, farase referencia a conceptos, experimentos ou hipóteses xa vistos en temas anteriores. Isto é imprescindible dada a natureza integradora da materia. Tampouco será infrecuente a referencia a cuestións que se verán máis adiante, xa que a Ecoloxía non é unha materia que admita un desenvolvemento lineal, senón ramificado. Este exercicio de relacionar trazos e procesos diversos supón un certo esforzo, pero finalmente aporta unha capacidade de análise global que pode resultar moi útil, non só no estudo desta materia, senón como unha ferramenta de traballo xeral.

Os clases interactivas de SEMINARIOS adicaranse á resolución, por parte do alumno, de cuestións e problemas relativos aos temas tratados, charlas con especialistas, debates, etc. Ao final de cada un deles haberá unha breve exposición, por parte do profesor, relativa á resolución das devanditas cuestións e problemas. Recoméndase que os alumnos traian o seu ordeador portátil. Se non teñen proporcionaráselle un da facultade.

As clases interactivas de LABORATORIO OU CAMPO abordarán o manexo de métodos de laboratorio e campo que permitan familiarizarse coa forma de traballo habitual en Ecoloxía. Os guións facilitados ó comezo das prácticas inclúen a información necesaria para poder seguir de forma ordenada e clara o desenvolvemento da tarefa proposta. Enfrontarse coa resolución dun problema concreto, e o feito de que os grupos de prácticas son máis reducidos, soe favorecer unha maior interacción entre os alumnos e o profesor, e facilita a intervención e formulación de dúbidas.

As clases interactivas de Seminario en horas expositivas (ás que chamaremos SEMINARIOS EN GRUPO GRANDE) serán presenciais e realizaranse na mesma aula que as clases expositivas intercalándose no horario. Realizaranse en dous grupos, os mesmos que as clases expositivas. Os alumnos deberán traer o seu computador portátil e se non ten proporcionaráselle un na facultade.


TITORÍAS: Adicaranse básicamente á aclaración de dúbidas sobre a teoría e os seminarios, así como calquera outra consulta relativa á docencia da materia.

A avaliación será idéntica para as duas oportunidades. A proba final é complementaria a avaliación continua. Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o recollido na Normativa de avaliación do rendimiento académico dos estudantes e de revisión de cualificacións.
A modo de resumen, como evaluación continua evaluaranse controis de prácticas e seminarios e suponrán o 30% da calificación final. Todas as actividades son voluntarias. A prueba final, que é complementaria a avaluación continua, suponrá o 70% da cualificación final. Os alumnos repetidores teñen o mesmo sistema de avaliación que os alumnos de primera matrícula. Para os alumnos repetidores únicamente se conservarála calificación dos resultados da avaliación continua, durante o mesmo período que a normativa de esta universidade dispón para a asistencia ás prácticas.
Ademáis, os alumnos poderán subir hasta un 20% da nota de avaliuación continua (é dicir 0,6 puntos) realizando actividades complementarias propostas polos profesores/as da materia, por exemplo participando no proxecto de innovación docente “Plantando cara ó lume (PCL)” ou outros propostos polos profesores da materia.
A proba final poderá ser un exame con preguntas de desenvolvemento, preguntas curtas, preguntas tipo test, problemas ou unha combinación das opciones anteriores.
A avaliación de todos os resultados de aprendizaxe que se traballan na materia (coñecementos/contidos, habilidades/destrezas, e competencias) farase da siguiente forma:

Exame: Con01, Con04, Con11
Avaliación continua: HD01, H/D02, H/D03, H/D04, H/D07, H/D08, H/D09, H/D10, H/D11, H/D12, H/D13, H/D14, Comp02, Cpmp03, Comp05, Comp06, Comp08

Ademais da docencia presencial de diversos tipos, os alumnos han de precisar horas de estudo e de traballo persoal. En conxunto, as horas dedicadas son:

33horas expositivas (clases e seminarios)
22 horas interactivas (prácticas, seminarios e prácticas de campo e laboratorio)
1 hora de titorías
92 horas de traballo persoal
2 horas de exame
150 horas de dedicación total

-Asistir habitualmente ás clases teóricas, seminarios e prácticas
-Estudar a materia ó día
-Consultar a bibliografía
-Consultar dúbidas en clase ou en horas de titoría.

O estudio da materia verase facilitado pola consulta do material que se poñerá a disposición dos alumnos na páxina web da USC Virtual.