Créditos ECTS Créditos ECTS: 4.5
Horas ECTS Criterios/Memorias Traballo do Alumno/a ECTS: 74.25 Horas de Titorías: 2.25 Clase Expositiva: 18 Clase Interactiva: 18 Total: 112.5
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Grao RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Didácticas Aplicadas
Áreas: Didáctica da Expresión Musical
Centro Facultade de Ciencias da Educación
Convocatoria: Segundo semestre
Docencia: Con docencia
Matrícula: Matriculable
- Tomar conciencia de que a voz do mestre é unha ferramenta de traballo importante.
- Utilizar o corpo, caixa de resonancia da voz, como instrumento ben impostado e afinado.
- Coidar e manter a voz, aplicando as medidas hixiénicas vocais necesarias para exercer a profesión docente.
- Coñecer a voz do alumno de E. Primaria.
- Desenvolver unha correcta percepción e discriminación auditiva.
- Educar o oído a través do estudo e memorización dos intervalos.
- Conseguir a capacidade para lograr unha audición consciente e diferenciada.
BLOQUE I
- A voz humana calidades, clasificación, extensión.
- Saúde e hixiene vocal.
- Técnicas de relaxación e respiración.
- Técnicas de impostación e articulación do son.
- Práctica do canto individual e colectivo.
BLOQUE II
- Elementos de entoación. Estudo dos intervalos.
- Expresión musical: movemento, intensidade, matiz, acentuación.
- As funcións tonais.
- Simultaneidade sonora: os acordes básicos e a súa discriminación auditiva.
- Ditado musical.
Bibliografía básica:
Alsina, P., (1997). El área de educación musical: propuestas para aplicar en el aula. Graó.
Bustos, I., (2003). La voz. La técnica y la expresión. Paidotribo.
Calais,B.,Germain,F. (2013). Anatomía para la voz. Entender y mejorar la dinámica del aparato vocal. La liebre de marzo.
Bibliografía complementaria:
Borragán, A., Barrio, J.A. y Gutiérrez, J.N. (1999). El juego vocal. Ediciones Aljibe.
Escolá, F., (1989). Educación de la respiración. Pedagotécnia para el rendimiento físico y la fonación. Inde publicaciones.
Fiuza, M., (2013). Educación vocal. Guía práctica. Pirámide.
Gallardo, J. R., y Gallego, J. L., (2003).Manual de logopedia escolar un enfoque práctico. Ediciones Aljibe.
Gustems, J., y Elgström, E. (2008). Guía práctica para la dirección de grupos vocales e instrumentales.Graó.
Lodes, H., (1997). Aprende a respirar. Integral.
Payne, R., (2009). Técnicas de relajación. Paidotribo.
Prater, R., y Swift R.(1986). Manual de terapéutica de la voz. Salvat editores.
Rivas,R., Fiuza.,M.(2002). La voz y las disfonías funcionales. Pirámide.
Willens, E., (2000). El oído musical: la preparación auditiva del niño. Paidós.
Cortazar, Mª.I., y Rojo, B.(2007). La voz en la docencia. Conocer y cuidar nuestra herramienta de trabajo. Graó.
Kühn, C. (1988). La formación musical del oído. Ed. Labor.
As competencias que o documento oficial da titulación adscribe a esta materia son as seguintes:
G.1 Coñecer as áreas curriculares da Educación Primaria, a relación interdisciplinar entre elas, os criterios de avaliación e o corpo de coñecementos didácticos en torno aos procedementos de ensino e aprendizaxe respectivos.
G.5 Fomentar a convivencia na aula e fóra dela, resolver problemas de disciplina e contribuír á resolución pacífica de conflitos. Estimular e valorar o esforzo, a constancia e a disciplina persoal nos estudantes.
G.10 Reflexionar sobre as prácticas de aula para innovar e mellorar a labor docente. Adquirir hábitos e destrezas para a aprendizaxe autónoma e cooperativa e promovelo entre os estudantes.
E.54 Comprender os principios que contribúen á formación cultural, e persoal e social desde as artes.
E.55 Coñecer o currículo escolar da educación artística, nos seus aspectos plástico, audiovisual e musical.
E.56 Adquirir recursos para fomentar a participación ao longo da vida en actividades musicais e plásticas dentro e fora da escola.
E.57 Desenvolver e avaliar contidos do currículo mediante recursos didácticos apropiados e promover as competencias correspondentes nos estudantes.
B.3 Que os estudantes teñan a capacidade de reunir e interpretar datos relevantes (normalmente dentro da súa área de estudo) para emitir xuízos que inclúan unha reflexión sobre temas relevantes de índole social, científica ou ética.
B.4 Que os estudantes poidan transmitir información, ideas, problemas e solucións a un público tanto especializado como non especializado.
B.5 Que os estudantes desenvolvan aquelas habilidades de aprendizaxe necesarias para emprender estudos posteriores cun alto grado de autonomía.
T.1 Coñecemento instrumental de linguas estranxeiras.
T.2 Coñecemento instrumental da lingua galega.
T.3 Coñecemento instrumental das tecnoloxías da información e da comunicación.
Para a consecución das diferentes competencias que deben desenvolver os alumnos combinaremos diferentes estratexias didácticas.
Nas clases expositivas desenvolveremos os contidos conceptuais en gran grupo interrelacionando a nosa exposición con diferentes actividades.
Os contidos procedementais desenvolveranse nas clases interactivas, coa inclusión de diferentes actividades e debates en pequenos e medianos grupos para a consecución de diferentes técnicas, habilidades, destrezas e estratexias propias da materia.
Favorecerase o intercambio bidireccional de ideas en sesións grupais cooperativas propiciando a reflexión e posterior debate dos elementos teóricos e prácticos da materia.
As primeiras sesións irán dirixidas a establecer un diagnóstico inicial do grupo e construír a partir do que existe e é significativo. Para realizar un primeiro diagnóstico vocal, é necesario que os alumnos realicen actividades dirixidas á autoavaliación das súas propias voces.
Antes de aprender a falar ou cantar e mesmo para unha correcta práctica instrumental é indispensable aprender a respirar. Desde o comezo estableceremos e regularemos o proceso de respiración, espertando a conciencia de facelo correctamente. Grazas ás diferentes actividades corporais propostas, os alumnos accederán á información obxectiva que lles permita sentar as bases dunha respiración natural correcta, interiorizar o seu mecanismo e perder os malos hábitos adquiridos ao longo do tempo.
As actividades de exploración, coordinación e práctica destinadas a conseguir unha correcta posición corporal, respiración, relaxación, resonancia e articulación traballaranse a modo de xogos de movemento no inicio de todas as sesións e servirán ao alumno tanto para cantar como para tocar diversos os instrumentos que utilizaremos para interpretar a música. .
A técnica ideal de canto é a que máis se aproxima á fala. Brindarase a oportunidade de probar e explorar coa maior desinhibición posible todo tipo de xogos e deformacións tímbricas da voz: falsetes, nasalizaciones, chillidos, berros… Faremos unha coidada elección de partituras contemporáneas e non convencionais e as compostas polos propios alumnos nas que se deixarán notar as primeiras transformacións musicais.
Traballaremos a voz actoral e a improvisación vocal sobre textos dados, utilizando recitados, refráns, ladaíñas, trabalinguas, ecos, diferentes imitacións de sons da contorna, fenómenos da natureza e onomatopeyas de animais considerando o conto como principal elemento facilitador da comunicación e expresión.
Facer música cantando será unha das nosas tarefas primordiais. Para a adquisición das habilidades, é necesaria unha práctica musical regular e constante ao longo do desenvolvemento da materia, razón pola cal a porcentaxe do goce da práctica vocal será superior ao teórico. A intención é xerar un proceso de vivencia autotélica no cal a calidade final da interpretación pasa a un segundo plano.
Non é nova a idea de que en educación musical o son debe preceder ao símbolo, Por tanto partindo da práctica desenvolveranse capacidades relacionadas coa audición, interpretación, improvisación e composición e paralelamente o alumno interiorizará e construirá o seu propio vocabulario que lle permitirá expresarse musicalmente e comprender o que escoita.
Para facer música en conxunto, tanto vocal como instrumental e diversas combinacións, necesitaremos a actitude colaboradora do alumnado. Neste proceso o profesor será o modelo de comportamento estratéxico, o cal constatará tanto os coñecementos previos dos alumnos como as novas habilidades adquiridas.
A canción opera como desencadenador dun proceso rico de variadas expresións e do uso de diferentes linguaxes. Ademais de producir o coñecemento e goce de variados xéneros musicais, achéganos a outros aspectos que constitúen a educación musical: educación rítmica, educación vocal e instrumental, a danza e a educación auditiva. O ensino, práctica, interpretación e dirección das cancións dun cancioneiro creado para a clase, irá asociada ao proceso de coñecemento de diferentes grafías musicais.
Traballaremos a expresión xestual en diferentes actividades, nas cales, as mans, dedos e brazos, debuxarán enérxicos e conscientes as frases, tanto cantadas como recitadas ou faladas. O coñecemento desta unión de voz e xesto ademais de reforzar o contido expresivo do que queremos comunicar, dotarán ao mestre dunha gran confianza á hora de dirixir grupos vocais e instrumentais.
Co reforzo de actividades grupais de tipo coral, desenvolveranse diferentes habilidades didácticas revestidas de afectividade, nun clima de confianza que permitirá cantar de forma extrovertida contaxiando a vivencia musical e a expresión musical compartida; dese xeito garantimos a progresión nas posibilidades vocais de cada integrante. Coa interpretación coral e o ensaio ou repetición tratamos de activar tamén a escoita, que necesita o seu tempo, para que os coristas coordinen e sincronicen calquera interpretación.
A obtención dun bo oído musical é unha habilidade conveniente tanto para a músico profesión ao como para o estudante amateur.
O oído cumpre un papel crucial no proceso de aprendizaxe. Comezaremos co desenvolvemento de actividades relacionadas co recoñecemento primario das cualidades acústicas de cada nota: ton, duración, timbre e intensidade. O seguinte paso sería a integración, mediante o procesamento das relacións tonais, que comprendería a discriminación do lugar de cada nota na escala, da melodía (notas consecutivas) da harmonía (notas simultáneas) e do ritmo (secuencia temporal das notas).
Aínda que o ideal para un alumno é a posesión tanto do oído absoluto como do relativo, traballaremos o oído relativo que nos axudará a movernos con seguridade en calquera tonalidade. Nas diferentes actividades relacionadas coa voz trataremos de buscar o centro onde as voces moveranse con maior comodidade, traballando o oído relativo e aos poucos ir alargando o ámbito. A intención é ir gañando en rexistro vocal dunha maneira paulatina e paciente. Este aspecto é crucial na súa práctica futura cos alumnos de primaria. O profesor debe saber elixir a mellor tonalidade para cada alumno pois, nos inicios, é limitada.
Utilizarase a aula virtual da USC como canle de traballo obrigatorio e complementario á docencia.
Seguindo a ficha da materia na Memoria do Grao e as recomendacións a avaliación da materia tomará en consideración os seguintes aspectos:
I. Convocatoria (Maio)
1. Participación (25%) da nota final. Prácticas específicas de aula a través de actividades e proxectos obrigatorios en grupo e /ou individuais (25% da nota final). A asistencia tanto nas sesións expositivas como interactivas son obrigatorias. Control de asistencia con folla de firmas. É necesaria a asistencia ao 80% das clases.
2. Informes escritos, exposicións e outras producións (20% da nota final).
3. Probas teórico-prácticas sobre os contidos da materia (30% da nota final).
Nota: para superar a materia é obrigatorio ter unha cualificación positiva nos tres apartados. No caso de suspender os apartados 2 e 3 conservaranse as cualificacións aprobadas para a seguinte convocatoria dentro do mesmo curso académico. No caso de suspender a parte 1 ler ó apartado recuperación das prácticas específicas. A participación de aula non é recuperable.
II Convocatoria (Xullo) e outras convocatorias extraordinarias:
1. Prácticas específicas de aula a través de proxectos obrigatorios en grupo e/ou individuais (50%) Ler o apartado recuperación das prácticas específicas.
2. Informes escritos, exposicións e outras producións (20% da nota final).
3. Probas teórico prácticas sobre os contidos da materia (30% da nota final).
Nota: para superar a materia é obrigatorio ter unha cualificación positiva nos tres apartados.
Recuperación das prácticas específicas:
O alumnado que teña pendente as prácticas específicas deberá realizar un traballo teórico práctico que será exposto e defendido na convocatoria do exame. As normas e instrucións das actividades a desenvolver solicitaranse personalmente ao profesorado da materia en horario de titorías. A data para asistir a dita titoría será exposta no taboleiro de anuncios.
O alumnado poderá solicitar dispensa de asistencia a clase tal e como sinala a instruión nº1/2017, da Secretaría Xeral tanto nas sesións expositivas como interactivas. O alumnado comunicará ao profesorado da materia a súa condición de “alumno/a con dispensa a clase” e poderá examinarse tanto na oportunidade ordinaria como extraordinaria. Tanto na exención de docencia como na dispensa de asistencia, o sistema de avaliación é o mesmo que para o alumnado asistente.
Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o recollido na normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisión de cualificacións
O traballo persoal debe ser semanal. O tempo de estudo deberá incrementarse segundo as dificultades persoais do alumnado e dos contidos da materia. Recoméndase un mínimo de seis horas semanais para a comprensión e realización dos exercicios e actividades propostas nas clases.
a) Actividades dentro do horario académico: 38,5h
- Sesións expositivas: 18 h.
- Sesións interactivas: 18 h.
- Titorías académicas: 2,5 h.
b) Actividades fose do horario lectivo. 74 h.
-Estudo e traballo individual: 61 h.
- Traballo en grupo: 13 h.
Total: (a b)= 112.5 h (4,5 créditos ECTS).
-Asistencia a clase.
- Constancia no estudo.
- Tratar de resolver as dúbidas e as dificultades que xurdan desde un primeiro momento nas propias clases ou nas horas de tutorías.
- Ser responsables e non esquecer as datas dos traballos ou actividades suscitadas polo profesorado.
- Utilizar os recursos da propia facultade (biblioteca, fonoteca, aulas de informática, etc.) para a ampliación dos propios coñecementos.
• Para o desenvolvemento da actividade docente desta materia farase uso do Campus Virtual da USC.
• Segundo a normativa da USC sobre presencialidade, é obrigatoria a asistencia a un mínimo do 80% das sesións de clase. Nos casos considerados na normativa do Centro, os alumnos poderán solicitar exención oficial de docencia debendo informar ó docente desta situación a mesma semana en que se solicite coa fin de concretar o seu plan de traballo e a avaliación da materia. O Consello de Goberno de 25 de marzo de 2010 aprobou a Normativa de asistencia a clase nas ensinanzas adaptadas ao EEES (http://www.usc.es/export/sites/default/gl/normativa/descargas/normaasis…).
Na mesma expóñense os beneficios da asistencia á clase, entre eles facilita unha “mellor comprensión da materia, a adquisición de competencias en grupos e individuais, a aprendizaxe continua, a interacción directa con outros alumnos e alumnas ou a posibilidade dunha metodoloxía docente-discente máis participativa”. Ver tamén a Instrucción Nº1/2017, da Secretaría Xeral, sobre a dispensa da asistencia a clase en determinadas circunstancias.
• En relación aos traballos persoais ou de grupo que se realicen para a materia ter en conta as seguintes indicacións:
- Evitar tapas de plástico ou outros envoltorios externos innecesarios.
- Sempre que sexa posible, empregar grampas en lugar de encadernación.
- Imprimir a dúas caras en calidade “aforro de tinta”.
- Non empregar folios en branco como separadores de capítulos ou partes.
- Evitar anexos que non teñan referencia directa cos temas desenvolvidos.
Perspectiva de xénero:
-Recoméndase facer uso da linguaxe non sexista, tanto no traballo cotiá de aula como nos traballos académicos encomendados.
Obrigatoriedade de uso da conta de correo rai.
Obrigatoriedade de emprego das ferramentas tecnolóxicas institucionais: Campus Virtual, Microsoft Office 365, e outras ferramentas facilitadas pola facultade e autorizadas como ferramentas institucionais pola universidade (Lifesize, etc).
Non se poderá empregar o teléfono móbil, salvo cando se use como instrumento de traballo seguindo as indicacións dadas polo docente, responsabilizándose o alumnado das consecuencias legais e académicas que podan derivarse dun emprego non axeitado do mesmo.
Ter en conta que o ensino-aprendizaxe (clases / titorías) é un proceso privado, enténdase privado como proceso de comunicación e intercambio entre o/a docente e o estudantado matriculado na materia.
Obrigatoriedade do cumprimento da normativa de protección de datos https://www.usc.gal/es/politica-privacidad-proteccion-datos.
Carme Lopez Fernandez
Coordinador/a- Departamento
- Didácticas Aplicadas
- Área
- Didáctica da Expresión Musical
- Teléfono
- 881812125
- Correo electrónico
- carmelopez.fernandez [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Profesor Interino/a substitución S. Esp. e outros
| Xoves | |||
|---|---|---|---|
| 09:00-10:00 | Grupo /CLIL_01 | Galego | (CAMPUS NORTE) - AULA 07 - MÚSICA |
| 10:00-11:00 | Grupo /CLE_01 | Galego | (CAMPUS NORTE) - AULA 07 - MÚSICA |
| 04.06.2025 09:30-11:30 | Grupo /CLE_01 | (CAMPUS NORTE) - AULA 33 |
| 08.07.2025 12:00-14:00 | Grupo /CLE_01 | (CAMPUS NORTE) - AULA 22 |